De Verenigde Naties hebben 25 november uitgeroepen tot de internationale dag tegen geweld tegen vrouwen. Gezien de coronacrisis ligt de focus dit jaar op intrafamiliaal geweld. De dag gaat ook in Brussel niet onopgemerkt voorbij. Het stadhuis en alle gebouwen op de Grote Markt worden oranje verlicht. Burgemeester Philippe Close noemt huiselijk geweld “een realiteit die we moeten proberen uit te bannen”.

De VN-campagne loopt in totaal 16 dagen, tot 10 december, de dag van de mensenrechten. De internationale vrouwenserviceclub Zonta, die in 1919 in de Verenigde Staten is opgericht, zet haar schouders onder het initiatief. Ook de Nederlandstalige Zonta Club Brussel Zavel engageert zich. Voorzitster is Régine Claeys, in het dagelijkse leven familierechter. We belden haar op.

Wat is de bedoeling van de symbolische actie op de Grote Markt?

We willen de stilte breken. Spreken doet muren doorbreken. We moeten de slachtoffers van huiselijk geweld informeren en sensibiliseren dat ze geholpen kunnen worden. Ook daders kunnen hulp zoeken om met hun agressie om te gaan. Er is met 1712 een gratis hulplijn voor vragen over geweld, misbruik en kindermishandeling. De Franstalige tegenhanger is 0800 30 030, Ecoute Violences Conjugales.

In de media verschijnen berichten dat de lockdown het probleem van familiaal geweld verergerd heeft. Niet voor iedereen is thuis een veilige omgeving. Merk je dat in je praktijk als echtscheidingsrechter?

Ja, ik zie vaak een grote machteloosheid bij vrouwen zonder dat ze een woord hoeven te zeggen. Een beeld zegt meer dan duizend woorden. Fysiek, seksueel en psychologisch geweld draait om niet gekanaliseerde woede en machtsmisbruik. Ook mannen kunnen trouwens het slachtoffer zijn van partnergeweld. Als ik bemiddel tussen ex-echtgenoten en -partners, onderzoek ik of er een weg is die opnieuw leidt naar wederzijds respect.

De cijfers bevestigen de alarmerende trend. Uit een rapport van de Verenigde Naties blijkt dat het aantal gemelde incidenten wereldwijd met 25% tot 100% is toegenomen. De hulplijnen in België kenden bij momenten een verdrievoudiging van het aantal oproepen: van 20 naar 60 per dag.

Heeft de #metoo-beweging ervoor gezorgd dat vrouwen hun stem meer laten horen?

Ja, zoveel vrouwen hebben verteld wat hen overkomen is. Het heeft de schaamte over seksueel geweld doorbroken en de mondigheid aangewakkerd.

Ik ben eigenlijk vrij optimistisch. Geweld tegen vrouwen duikt op in veel beleidsplannen, de politie wordt opgeleid in aangepaste verhoortechnieken, de opvang wordt beter, hulplijnen bieden een luisterend oor.

Waarom ben je zelf lid geworden van Zonta?

Ik voel mezelf bevoorrecht als vrouw en wil ook een verschil maken in het leven van andere vrouwen. Mijn motto is ‘honour and empower women’. Als voorzitster werk ik in 2020 rond inclusie en diversiteit. We nodigen in onze vergaderingen interessante spreeksters uit en steunen sociale projecten om het lot van vrouwen te verbeteren. We zijn 32 beroepsactieve vrouwen die aan hetzelfde zeel trekken.

Meer info vind je op de website van de VN en bij Zonta Club Brussel Zavel.

Een grote groep Brusselse jongeren, voornamelijk met migratieachtergrond, worden niet bereikt via klassieke media en lappen de coronamaatregelen aan hun laars. Dat is kort samengevat de boodschap die op 21 oktober in ‘De Afspraak’ weerklonk. De verontwaardiging in de studio was voelbaar. Hoe kan het toch dat die jongeren deze situatie niet serieus nemen? Hoe onverantwoordelijk om zich wantrouwig op te stellen en niet mee te werken aan dit gezamenlijk doel!

De verontwaardiging deed me een beetje denken aan iemand die vol ongeloof vaststelt dat het binnen regent in het huis dat hij of zij al jaren verwaarloost.

Want uiteraard kunnen WIJ ons niet voorstellen dat de urgentie van de situatie niet doordringt tot die groep jongeren. Wie op een of andere manier met hen in grootsteden in contact komt, van leerkracht, jeugdopbouwwerker tot politieagent, zal ik niet moeten overtuigen van een andere, veel pijnlijkere ‘waarheid’. Deze jongeren hebben een fundamenteel wantrouwen tegenover de maatschappij en zijn instituties. Van VDAB (of Actiris), school, openbare omroep tot politie. Vraag aan deze jongeren naar hun ‘rating’ van deze diensten en je mag er van op aan dat er meer dan één mediacampagne of Instagram-account nodig is om hier iets aan te veranderen. Het probleem wortelt veel dieper.

Want zeg nu zelf, als je dit leest is de kans groot dat school een plaats is waar je een diploma hebt gehaald? Wel, voor hen is dat een plaats waar je geschorst wordt. Voor jou is politie er om je te beschermen, voor hen is het iemand die je te pas en te onpas fouilleert of je identiteitskaart opvraagt. Voor jou helpt VDAB je om je droomjob te vinden, voor hen zijn het jobaanbiedingen waar je toch niet voor in aanmerking komt.  En ga zo maar door.

Uiteraard gaat dit niet voor allen op, toch is de vaststelling dat voor jongeren in sommige Brusselse straten geen enkel bewijs van het tegendeel voorhanden is. In dat klimaat van wantrouwen gaan fake news en complottheorieën binnen als zoete broodjes. Om dat te zien hoef je geen panel van experts in te huren.

Doordat we zo’n fundamenteel andere kijk hebben op welke kansen de samenleving ons biedt zitten we nu met velen hoofdschuddend te kijken naar die Brusselse ‘probleemjongeren’. Onze samenleving spoort op twee snelheden, met een steeds groter wordende groep die al veel te lang achterop hinkt en zijn achterstand als onoverbrugbaar ziet. Het is simpelweg het gevolg van een structurele verwaarlozing van een ganse generatie.

Maar genoeg vaststellingen en pessimistische boodschappen. Jongeren zijn fundamenteel veerkrachtig, want hun leven ligt voor en niet achter hen. Ze willen, net als u en ik, dromen, plannen maken voor hun toekomst en beter doen dan hun ouders. En deze crisis heeft één voordeel: het wrakhout van onze maatschappij is komen bovendrijven en we weten allemaal dat er iets móet veranderen. We zien de juiste intenties ook bij beleidsmakers, bijvoorbeeld door in te zetten op influencers om deze werelden weer dichter bij elkaar te brengen. Maar zo gaan we er niet geraken. Het onderliggende probleem zit bij het fundamenteel wantrouwen in elkaar. Het momentum is daar om het structureel over een andere boeg te gooien.

Scholen moeten omgevingen worden die je nooit laten vallen en die sociale gelijkheid in de hand werken. Politiemensen moet de wijken opnieuw leren kennen en weten wat er speelt. Want als alleen interventieploegen actief zijn in een wijk dan heeft de politie daar maar één gezicht waar vooral naar gespuwd zal worden. Het lijstje is eindeloos. Al die diensten en instellingen moeten een herkenbaar gezicht krijgen en de hand uitsteken. Straathoekwerkers en jeugd(opbouw)werkers weten het al jaren. Van achter een bureau is nog geen enkele band met een jongere ontstaan, laat staan via digitaal contact. Geef deze mensen dus de ruimte om alle jongeren te bereiken en gebruik hun expertise ook op andere terreinen.

En de jongeren zelf, hoor ik je denken? Wel, die dragen natuurlijk ook een verantwoordelijkheid. Een die ze willen opnemen zoals we dat zelf ook wilden toen we jong waren. Maar ze nemen die enkel als er ook in hen geloofd wordt. Als we hen zeggen dat we dit verhaal samen schrijven en zeggen dat er wél een toekomst is voor hen. We zouden kunnen beginnen met een blijk van bewondering voor alle jongeren die de maatregelen wél respecteren en dat doen in keiharde omstandigheden. Dat werkt beter dan een beschuldigende vinger vanuit een ruime woonkamer met haardvuur.

En tot slot. Laten we voorbij het gevoel van verontwaardiging gaan over wat we nu zien. Laten we deze jongeren een hand reiken en het huis herstellen. Want we wonen onder hetzelfde dak.

Jan Langeraert schreef dit opiniestuk. Hij is medewerker bij Groep INTRO en jeugdwerkadviseur in de Vlaamse Jeugdraad.

Beste lezer,

We lezen vandaag veel opinies over de Brusselse jongeren, maar we komen zelf amper aan het woord. Het lijkt wel alsof wij niet in staat zijn om na te denken. Daarom besloten we jullie een brief te schrijven.

We beleven al jaren en jaren een oorlog die nooit zou moeten bestaan. Iedereen is gelijk, maar dat voelt niet voor iedereen zo aan en eigenlijk doen we daar weinig aan.

We zijn opgegroeid in een buurt met veel nationaliteiten. Racisme hebben we op de televisie leren kennen.

Toch bestaat het niet in slechts één land of dorp, maar overal op de wereld. Ook bij ons. Als Mamadou iets steelt, zal zijn juridische straf groter zijn dan die van Paul en Rayan Ben Moussa zal moeilijker een job krijgen dan Stephane Vandenput. Mensen van buitenlandse afkomst hebben het nu eenmaal moeilijker om een appartement te vinden en wanneer we niet blij zijn met iets, moeten we terugkeren naar ons land van herkomst.

We zijn in Brussel geboren en hebben dus een Belgische nationaliteit. Velen van onze ouders zijn afkomstig van Turkije, Marokko, Italië of Pakistan, dus hebben we een andere achtergrond. We kunnen zowel Nederlands als Frans spreken en schrijven, wat betekent dat we de twee talen die in België gesproken worden beheersen. Wat kunnen we nog meer doen om overal als Belg gezien te worden?

Brussel is de hoofdstad van België, maar ook de plaats waar wij wonen. Het is een multiculturele stad met verschillende nationaliteiten. We voelen ons hier thuis en iedereen is vriendelijk tegen elkaar. De stad geeft ons de mogelijkheid om andere nationaliteiten te leren kennen en te zien dat de wereld niet klein is, maar groot met een rijkdom aan culturen.

Vlaanderen is een gebied waar weinig allochtonen wonen. We krijgen vaak het gevoel dat we er niet welkom zijn. De mensen kijken ons vies aan of groeten ons niet als onze wegen kruisen. We weten dat niet alle Vlamingen zo zijn. Maar waarom kijken sommige mensen buiten de hoofdstad ons zo raar aan, terwijl de dochter van de buurman misschien in Brussel studeert en verliefd zal worden op iemand met een andere achtergrond?

Ook tijdens het gamen horen we vaak racistische uitspraken. Een gamer die niet tegen zijn verlies kan, scheldt andere gamers vaak uit voor ‘neger’, ook al zijn ze geen kleurlingen.

Er is geen mirakeloplossing, maar we moeten ervoor zorgen dat geen enkele medebewoner van deze planeet geïsoleerd geraakt. Je wordt niet geboren als racist, je leert het aan van je familie of de mensen rondom je. Ouders moeten hun kinderen van jongs af aan leren dat het normaal is dat iedereen anders is. Die kinderen kunnen dat dan aan hun eigen kinderen leren. Zo zal racisme hopelijk langzaamaan verdwijnen.

Blijf zelf leren en jezelf evalueren en doe iets wanneer je het ziet, of het nu op een feest, thuis of gewoon buiten met vrienden is. Wij hopen dat er iets verandert en dat er iets moois komt uit deze moeilijke tijd. De grootste oplossing ligt bij onszelf.

Hierbij nodigen we u uit om samen iets te gaan eten in het hartje van Brussel waar iedereen welkom is. We wensen u alvast veel geluk en moed in uw leven en misschien tot binnenkort.

We kijken ernaar uit om u te leren kennen.

Hartelijke groeten,

Yanis, Nora, Luca, Hamza, Dina, Madelyne, Arno en Ayoub

De leerlingen van het vijfde jaar van GO! Atheneum Ukkel schreven een open brief naar aanleiding van het huidige debat over racisme. Yanis (17) getuigde in de radiostudio van Bruzz.